Teorija ili istina: Da li je Mona Liza imala sifilis?

Gotovo da ne prođe godina a da se “Mona Liza” ne nađe u centru pažnje zbog neke nove teorije o svom skrivenom značenju.

Jonathan Jones, likovni kritičar “The Guardiana”, sada navodi da je Lisa del Giocondo, model sa Leonardove slike, možda patila od sifilisa, seksualno prenosive bolesti.

Koja je Mona Lizina tajna? Ona se tako misteriozno smiješka ispod skoro nevidljivog svilenog vela koji joj prekriva kosu i okreće smeđe oči kao da je vidjela nekoga ko ulazi u njeno vidno polje. Slava i draž ovog portreta, kojeg je Leonardo da Vinci započeo 1503, oduvijek je bila vezana za neuhvatljivu ličnost modela.

Giorgi Vazzari tvrdio je u 16. vijeku da je Leonardo angažirao muzičare i dvorske lude da izmame osmijeh Mona Lizi. Walter Pater je u viktorijansko doba mislio da ona liči na “vampira”. Neki moderni posmatrači njeno lice smatraju androginim, što je prvi primijetio Marcel Duchamp.

Jonatjan Jones sada ima novu teoriju – možda je Mona Liza imala sifilis.

U vrijeme kada je Liza pozirala Leonardu Evropu je tresla epidemija sifilisa. Širila se poput šumskog požara. Neki kažu da su bolest donijeli Columbovi mornari nakon otkrivanja Novog svijeta 1492. Da li ima nekog nagovještaja o tome na Leonardovoj slici?

Mona Liza je prikazana ispred brdovitog pejzaža kroz koji jedan put vijuga ka izvoru i planinama u daljini. Možda te daleke planine preko široke plave vode predstavljaju novi svijet – izvor Mona Lizine tajne.

Prema mišljenju jedne grupe ljekara, iznijetom prije desetak godina, Lizina usta su bila zatvorena zbog sifilisa i terapije od koje su zubi postajali crni.

Ako je Mona Liza portret nekoga sa seksualno prenosivom bolešću, ovi nagovještaji smrti i bolesti odjednom imaju smisla. A njen poluosmijeh postaje dokaz tužnog saznanja da od seksa možete da se razbolite.

– Freud je, ruku na srce, napisao mnogo grešaka u svojoj knjizi o Leonardu, ali bi ga ideja o Mona Lizi i sifilisu sigurno zaintrigirala – smatra Jones.